کاربرد و عوارض مهم داروی کتامین در اورژانسها
Ketamin
انتخاب :دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه
dr.rahmat.sokhani@gmail.com
کتامین نوعی داروی مورد استفاده جهت بیهوش کردن، ایجاد آرامش و تسکین درد در انسان و حیوان است و از دسته‌ی داروهای کلاس 3 بوده و برای استفاده در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها مورد تأیید قرار‌گرفته است و از عوارض آن به توهم‌زایی، آرام‌بخشی و گوشه‌گیری می‌توان اشاره‌کرد و ازجمله دارو‌هایی است که به‌طور غیرقانونی جهت تفریح و تفنن نیز استفاده‌می‌گردد. کتامین اگر زیر‌نظر پزشک معالج و با شیوه‌های پزشکی کنترل‌شده مصرف شود، سلامت و اثربخشی مورد‌نظر خود را خواهد داشت ولی استفاده‌ی درازمدت و بدون‌کنترل آن ممکن‌است منجر به مقاومت و اعتیاد روانی شود.
کتامین‌چیست؟
کتامین نوعی بیهوش‌کننده‌ی بی‌رنگ و بی‌بو است که به انسداد انتقال‌دهنده‌ی عصبی گلوتامات در فردگیرنده پرداخته و موجب احساس خلسه و عدم‌آگاهی شخص از محیط اطراف می‌گردد.
داروهای دیگر از این خانواده شامل:
فِن‌سیکلیدین (DXM ،(PCP و اکسید نیتروژن (گاز خنده‌آور) هستند. مصرف این نوع داروها احساس بی‌حسی و جدا‌شدن از محیط اطراف بدن را برای فرد درپی خواهد داشت.
کتامین به‌عنوان داروی بیهوشی در مناطقی که محدودیت دسترسی به تجهیزات احیا‌کننده وجود دارد، کاربرد داشته و سوء‌مصرف کتامین با استفاده از سایر مواد‌مخدر در کلوب‌های شبانه ازجمله اکستازی همراه می‌باشد. کتامین ازنظر ساختاری به فنسیکلیدین(PCP) شبیه است.
کتامین گاهی اوقات برای بیهوش‌کردن و یا حفظ بیهوشی عمومی استفاده می‌شود و در دوزهای پایین‌تر می‌تواند درد را کاهش‌دهد. به احتمال زیاد از آن برای مداخلات تشخیصی و اقدامات جراحی کوتاه‌مدت مثل کشیدن دندان و در عمل‌های جراحی مربوط به کودکان استفاده می‌شود.
داروی یاد‌شده در حالت قانونی و توسط پزشک به‌وسیله‌ی تزریق داخل عضله یا تزریق وریدی (IV) مورد استفاده قرارمیگیرد. هرگاه کتامین به‌عنوان داروی بیهوشی در انسان استفاده شود، از آن در ترکیب با داروی دیگری برای جلوگیری از توهم استفاده می‌گردد.
استفاده‌ی غیرقانونی(تفننی) از کتامین می‌تواند به‌صورت خوراکی به شکل قرص، کشیدن (با بینی)، دود‌کردن با توتون و تنباکو و ماری‌جوانا و یا به‌صورت مخلوط‌کردن آن با نوشیدنی‌ها و نوشیدن آن باشد و در بیشتر موارد، آن را به پودر سفید‌رنگی برای کشیدن با بینی(Snopting) تبدیل‌می‌کنند. صرف‌نظر از نحوه‌ی مصرف آن، اثر آن درعرض چند‌دقیقه شروع می‌شود و به‌مدت کمتر‌از یک‌ساعت باقی می‌ماند. اگر کتامین به‌صورت خوراکی مصرف شود، ممکن‌است تهوع و استفراغ شدیدی درپی داشته باشد.
موارد استفاده درمانی کتامین:
موارد استفاده از کتامین اغلب در دامپزشکی است و در انسان نیز پیش‌از عمل‌جراحی، در‌حین‌عمل و پس‌از آن برای کنترل درد پس‌از عمل مورداستفاده قرارمیگیرد. از این دارو همچنین برای کنترل مراقبت‌های ویژه در تشنج‌های به‌درازاکشیده‌ی صرع نیز استفاده می‌شود(Status Epilepticus).
بیهوشی با کتامین به‌دلیل حفاظت از رفلکس‌های پشتیبان مجاری تنفسی و عدم تأثیر تضعیف‌کننده بر سیستم گردش‌خون همانند سایر داروهای بیهوشی، از ضریب اطمینان بالایی برخوردار است.
با این‌حال، در برخی موارد نیز مطابق گزارشات هنگام بازگشت از بیهوشی ناشی‌از کتامین، بیمار با اختلال حواس (Disturbing Sensations) همراه بوده است.
استفاده غیرقانونی از کتامین:
طی بررسی‌های سال 2006 مؤسسه‌ی مصرف دارو و بهداشت (NSDUH)، نرخ مصرف غیرقانونی کتامین به میزان0/1درصد برای افراد 12سال و بیشتر (با بالاترین نرخ [0/2درصد?] برای افراد 18 تا 25 ساله) بوده‌است.
مصرف کتامین اغلب در محیط‌های تفریحی و کلوب‌های شبانه، سبب ایجاد احساس حضور در ارتفاع می‌شود که برای حدود یک ساعت به‌طول می‌انجامد. احساس سرخوشی همراه با احساس شناور بودن و دیگر پدیده‌های «خارج از بدن» بودن. توهم‌های مشابه LSD ازجمله موارد تأثیر مصرف کتامین است.
دوزهای بالاتر کتامین اثرهای شدیدتری تحت عنوان «حفره‌ی-k یا K-Hole» را درپی دارد که به‌موجب‌آن‌مصرف‌کنندگان کتامین نمی‌توانند حرکت‌کرده یا ارتباط برقرار نمایند و احساس شدید خارج از بدن بودن را دارند. برخی از افرادی‌که کتامین مصرف می‌کنند به‌دنبال رسیدن به این نوع تجربه (Transcendental/Experience) هستند! در‌حالی‌که برخی دیگر آن را تجربه ای وحشتناک تلقی می‌کنند.
نام‌های برند تجاری:
عوارض:
مصرف کتامین می‌تواند طیف گسترده‌ای از اثرها، ازجمله موارد زیر را درپی داشته باشد:
خطرهای مصرف غیر پزشکی وغیرقانونی کتامین:
کتامین می‌تواند به افزایش فشار داخل جمجمه و افزایش فشارخون منجر شود. استفاده‌ی پزشکی از کتامین در افرادی‌که دارای ضایعه‌ی مغزی (تومور)، اِدِم مغز و گلوکوم هستند منع مصرف دارد. این دارو باید با احتیاط کامل در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر (CAD)، افزایش فشارخون، بیماری تیروئید و یا در الکلیسم مزمن و یا مسمومیت حاد الکل استفاده شود.
مشخص‌کردن مقدار «دوز» کتامین نیز ازجمله اقداماتی است که باید دقت فراوانی در‌آن به‌عمل آید زیرا مرز ناچیزی بین مقدار دوز اثر مطلوب دارو و عوارض سوء آن وجود دارد. استفاده‌ی تفننی مکرر از کتامین به اختلال روانی و آسیبهای فیزیکی عمده به مثانه منجر می‌گردد که تحت‌عنوان التهاب مثانه‌ی اولسراتیو ناشی‌از کتامین شناخته‌می‌شود.
درمان واکنش‌های جانبی به کتامین:
در انجام مراقبت‌های پزشکی درپی مسمومیت کتامین، باید توجه داشت که اثرهای دارو در شخص مصرف‌کننده‌ی کتامین تا زمانی‌که تحت خدمات پزشکی قرارگیرد، از‌بین‌رفته است. ترکیب کتامین با سایر مواد مانند الکل، اثر آرام‌بخش آن‌را افزایش‌داده و مصرف بیش‌از‌حد آن می‌تواند منجر به مرگ شود.
هرگاه کتامین به‌درستی توسط متخصصان پزشکی مورد استفاده قرارگیرد، داروی بی‌خطر و با ارزشی است. اما هنگامی‌که از آن استفاده‌ی تفننی می‌شود، مصرف سوء آن ممکن‌است نتایجی غیرقابل پیش‌بینی بر عملکرد سلامت جسمی و روانی فرد بگذارد. سوء‌استفاده (Misuse) از کتامین می‌تواند منجر به آسیبهای جسمی و روانی شده و در برخی موارد منجر به مرگ گردد.
منبع :
http://pezeshkyemrooz.com
: جستجو